Komputer przenośny HP Podręcznik użytkownika
© Copyright 2011 Hewlett-Packard Development Company, L.P. Bluetooth jest znakiem towarowym należącym do jego właściciela i używanym przez firmę Hewlett-Packard Company w ramach licencji. Intel i Centrino są znakami towarowym firmy Intel Corporation w Stanach Zjednoczonych i innych krajach. Java jest znakiem towarowym w USA firmy Sun Microsystems, Inc. Microsoft, Windows i Windows Vista są zarejestrowanymi w USA znakami towarowymi firmy Microsoft Corporation.
Ostrzeżenie dotyczące bezpieczeństwa OSTRZEŻENIE! Aby ograniczyć prawdopodobieństwo poparzeń lub przegrzania komputera, nie umieszczaj go bezpośrednio na kolanach ani nie blokuj otworów wentylacyjnych. Należy używać komputera tylko na twardej, płaskiej powierzchni. Nie należy dopuszczać, aby przepływ powietrza został zablokowany przez inne twarde powierzchnie, na przykład przez znajdującą się obok opcjonalną drukarkę, lub miękką powierzchnię, na przykład przez poduszki, koce czy ubranie.
iv Ostrzeżenie dotyczące bezpieczeństwa
Spis treści 1 Wstęp ............................................................................................................................................................... 1 Dodatkowe informacje dotyczące nowego komputera ......................................................................... 1 2 Połączenia sieciowe (tylko wybrane modele) .............................................................................................. 2 Nawiązywanie połączenia bezprzewodowego .......................
Audio .................................................................................................................................................. 16 Regulowanie głośności ...................................................................................................... 17 Sprawdzanie funkcji audio w komputerze .......................................................................... 17 Kamera internetowa (tylko wybrane modele) .....................................................................
Utylizacja zużytej baterii .................................................................................................... 31 Wymiana baterii ................................................................................................................. 31 Korzystanie z zewnętrznego źródła zasilania prądem przemiennym ................................................. 31 Testowanie zasilacza prądu przemiennego .......................................................................
Rozpoznawanie stanu programu HP 3D DriveGuard ....................................... 50 Zarządzanie zasilaniem przy zaparkowanym dysku twardym .......................... 51 Korzystanie z oprogramowania HP 3D DriveGuard .......................................... 51 Korzystanie z dysków optycznych (tylko wybrane modele) ................................................................ 51 Identyfikacja zainstalowanego napędu optycznego ...........................................................
Środki czyszczące ............................................................................................................. 69 Sposób czyszczenia .......................................................................................................... 69 Czyszczenie wyświetlacza ................................................................................ 70 Czyszczenie boków i pokrywy ekranu ...............................................................
Załącznik B Rozwiązywanie problemów z zasobami .................................................................................... 89 Załącznik C Wyładowania elektrostatyczne .................................................................................................. 90 Indeks .................................................................................................................................................................
1 Wstęp Niniejszy podręcznik zawiera ogólne informacja na temat komputerów przenośnych HP. UWAGA: Niektóre z funkcji opisanych w niniejszym podręczniku mogą nie być dostępne w danym komputerze. Dodatkowe informacje dotyczące nowego komputera Do komputera dołączone są następujące instrukcje i przewodniki w postaci drukowanej, na dysku twardym komputera lub na dysku CD: ● Arkusz Instrukcja instalacji — Przeprowadza przez proces konfiguracji i włączania komputera.
2 Połączenia sieciowe (tylko wybrane modele) Komputer obsługuje dwa rodzaje dostępu do sieci Internet: ● Bezprzewodowy — dodatkowe informacje na ten temat zamieszczono w części Nawiązywanie połączenia bezprzewodowego na stronie 2. ● Przewodowy — dodatkowe informacje na ten temat zamieszczono w części Podłączanie do sieci przewodowej na stronie 10. UWAGA: Przed podłączeniem do sieci Internet należy skonfigurować usługę dostępu do Internetu.
Ikona Nazwa Opis Sieć przewodowa (połączono) Informuje, że co najmniej jedno urządzenie sieciowe jest podłączone do sieci. Sieć przewodowa (wyłączona/ rozłączona) Informuje, że wszystkie urządzenia sieciowe lub bezprzewodowe zostały wyłączone w Panelu sterowania systemu Windows®. Sieć (połączono) Informuje, że co najmniej jedno urządzenie sieciowe jest podłączone do sieci. Sieć (rozłączono) Informuje, że urządzenia sieciowe nie są podłączone do sieci.
Włączanie i wyłączanie urządzeń bezprzewodowych Do włączania i wyłączania urządzeń bezprzewodowych można korzystać z przycisku komunikacji bezprzewodowej lub programu HP Connection Manager (tylko wybrane modele). UWAGA: Komputer może być wyposażony w przycisk, przełącznik lub klawisz komunikacji bezprzewodowej na klawiaturze. Pojęcie przycisku komunikacji bezprzewodowej wykorzystywane w niniejszej instrukcji odnosi do wszystkich rodzajów sterowania komunikacją bezprzewodową.
Aby uzyskać więcej informacji, wybierz kolejno Start > Pomoc i obsługa techniczna. Korzystanie z bezprzewodowej sieci lokalnej (WLAN) Połączenie bezprzewodowe łączy komputer z sieciami Wi-Fi lub WLAN. Sieć WLAN jest złożona z innych komputerów i akcesoriów podłączonych za pomocą routera bezprzewodowego lub punktu dostępu bezprzewodowego. Podłączanie do istniejącej sieci WLAN Windows 7 1. Upewnij się, że urządzenie WLAN jest włączone. (Patrz Włączanie i wyłączanie urządzeń bezprzewodowych na stronie 4.
UWAGA: Zasięg użytkowy (odległość, na jaką przesyłane są sygnały bezprzewodowe) zależy od rodzaju sieci WLAN, producenta routera oraz zakłóceń powodowanych przez inne urządzenia elektroniczne lub przeszkody takie jak ściany czy podłogi.
Z uwagi na to, że bezprzewodowe sygnały radiowe są przesyłane poza siecią, inne urządzenia WLAN mogą odbierać niezabezpieczone transmisje. Istnieją następujące sposoby zabezpieczenia sieci WLAN: ● Zapora — zapora sprawdza zarówno dane, jak i żądania dotyczące danych wysyłane do danej sieci i odrzuca wszelkie podejrzane elementy. Zapory sieciowe są dostępne zarówno w wersji programowej, jak i sprzętowej. W niektórych sieciach wykorzystywane są zapory obu tych rodzajów.
UWAGA: Aktywacja usługi szerokopasmowej może wymagać podania numeru seryjnego mobilnego modemu szerokopasmowego HP. Położenie etykiety z numerem seryjnym znajdziesz w instrukcji Rozpoczęcie pracy. Niektórzy operatorzy sieci mobilnych wymagają korzystania z kart SIM. Karta SIM zawiera podstawowe dane użytkownika lub komputera, takie jak numer PIN (osobisty numer identyfikacyjny) i informacje sieciowe. Niektóre komputery są wyposażone w preinstalowaną kartę SIM.
Wyjmowanie karty SIM UWAGA: Informacje o tym, gdzie znajduje się gniazdo karty SIM, zamieszczono w podręczniku Rozpoczęcie pracy. 1. Wyłącz komputer. W przypadku wątpliwości, czy komputer jest wyłączony, czy też znajduje się w stanie hibernacji, należy go włączyć, naciskając przycisk zasilania. Następnie należy wyłączyć komputer za pomocą odpowiedniej funkcji systemu operacyjnego. 2. Zamknij wyświetlacz. 3. Odłącz wszystkie urządzenia zewnętrzne podłączone do komputera. 4.
Podstawowym przeznaczeniem połączeń Bluetooth jest synchronizowanie transferów informacji między komputerem a urządzeniami bezprzewodowymi, takimi jak telefony komórkowe, drukarki, kamery, aparaty fotograficzne czy komputery PDA. Brak możliwości zagwarantowania dostępu do Internetu kilku komputerom połączonym za pomocą sieci Bluetooth stanowi ograniczenie technologii Bluetooth i systemu operacyjnego Windows.
Podłączanie kabla modemowego 1. Podłącz kabel modemowy do gniazda modemowego w komputerze (1). 2. Podłącz kabel modemowy do ściennego gniazda telefonicznego RJ-11 (2) lub routera (brak na ilustracji).
Podłączanie odpowiedniego dla danego kraju/regionu adaptera kabla modemowego Gniazda telefoniczne różnią się w zależności od kraju/regionu. Aby korzystać z modemu i kabla modemowego poza krajem/regionem, w którym dokonano zakupu komputera, należy zaopatrzyć się w adapter kabla modemowego odpowiedni dla danego kraju/regionu. Aby podłączyć modem do analogowej linii telefonicznej, której typ gniazda jest inny niż RJ-11, wykonaj następujące kroki: 1.
Dodawanie nowej lokalizacji podczas podróży W nowym komputerze jedynym dostępnym ustawieniem lokalizacji modemu jest ustawienie lokalizacji dla kraju/regionu, w którym dokonano zakupu komputera. W przypadku wyjazdu do innego kraju/regionu należy ustawić lokalizację modemu wewnętrznego zgodną ze standardami pracy urządzeń kraju/regionu, w którym modem jest używany. Dodane nowe ustawienia lokalizacji są zapisywane w komputerze, co umożliwia przełączanie ustawień w dowolnym czasie.
Windows Vista 1. Wybierz kolejno Start > Panel sterowania. 2. Kliknij pozycję Sprzęt i dźwięk. 3. Kliknij opcję Opcje telefonu i modemu. 4. Kliknij kartę Reguły wybierania numeru. 5. Kliknij przycisk Nowa. Zostanie wyświetlone okno Nowa lokalizacja. 6. W polu Nazwa lokalizacji wpisz nazwę dla nowego ustawienia lokalizacji (np. dom, praca). 7. Wybierz kraj lub region na liście rozwijanej Kraj/region.
Aby podłączyć kabel sieciowy: 1. Podłącz jeden koniec kabla sieciowego do gniazda sieciowego (1) w komputerze. 2. Podłącz drugi koniec kabla sieciowego do ściennego gniazda sieciowego (2) lub routera (brak na ilustracji). OSTRZEŻENIE! Ze względu na ryzyko porażenia prądem, wywołania pożaru lub uszkodzenia sprzętu nie wolno podłączać przewodu modemu lub telefonu do gniazda RJ-45 (sieciowego).
3 Multimedia W komputerze mogą się znajdować następujące elementy: ● Wbudowany głośnik/głośniki ● Wbudowany mikrofon/mikrofony ● Wbudowana kamera internetowa ● Preinstalowane oprogramowanie multimedialne ● Przyciski lub klawisze multimedialne Korzystanie z elementów sterowania multimediami Zależnie od modelu komputera użytkownik może mieć do dyspozycji następujące elementy sterowania multimediami, które umożliwiają odtwarzanie, wstrzymywanie odtwarzania, szybkie przewijanie do przodu lub przewij
Regulowanie głośności Zależnie od modelu komputera regulację głośności umożliwiają następujące elementy: ● przyciski regulacji głośności, ● Przyciski głośności (określone przyciski naciskane wraz z klawiszem fn) ● klawisze regulacji głośności. OSTRZEŻENIE! Aby zmniejszyć ryzyko uszkodzenia słuchu, przed założeniem słuchawek nausznych, dousznych lub zestawu słuchawkowego należy odpowiednio dostosować poziom głośności.
Aby sprawdzić funkcje nagrywania komputera, wykonaj następujące kroki: 1. Wybierz kolejno Start > Wszystkie programy > Akcesoria > Rejestrator dźwięku. 2. Kliknij przycisk Rozpocznij nagrywanie i mów do mikrofonu. Zapisz plik na pulpicie. 3. Otwórz program multimedialny, aby odtworzyć dźwięk. Aby potwierdzić lub zmienić ustawienia audio komputera, wybierz kolejno Start > Panel sterowania > Audio.
▲ Aby podłączyć urządzenie wyświetlające VGA, należy podłączyć kabel urządzenia do portu monitora zewnętrznego. UWAGA: Specyficzne dla danego produktu instrukcje dotyczące przełączania wyświetlania obrazu można znaleźć w podręczniku Rozpoczęcie pracy.
HDMI Port HDMI umożliwia podłączanie komputera do opcjonalnego urządzenia audio lub wideo, takiego jak telewizor o wysokiej rozdzielczości lub do dowolnego zgodnego urządzenie cyfrowego lub audio. UWAGA: Do przesyłania sygnałów audio/wideo za pośrednictwem portu HDMI wymagany jest kabel HDMI (do nabycia osobno). Do portu HDMI komputera można podłączyć jedno urządzenie HDMI. Informacje wyświetlane na ekranie komputera można jednocześnie wyświetlać na urządzeniu HDMI.
Aby przywrócić funkcję odtwarzania dźwięku w głośnikach komputera, wykonaj następujące kroki: 1. Prawym przyciskiem myszy kliknij ikonę Głośniki w obszarze powiadomień z prawej strony paska zadań, a następnie kliknij polecenie Urządzenia do odtwarzania. 2. Na karcie Odtwarzanie kliknij Głośniki. 3. Kliknij opcję Ustaw domyślne, a następnie kliknij przycisk OK.
4 Zarządzanie energią UWAGA: Komputer może być wyposażony w przycisk zasilania lub we włącznik. Termin przycisk zasilania jest używany w tym podręczniku w odniesieniu do obu tych typów elementów sterujących zasilaniem. Wyłączanie komputera OSTROŻNIE: Wyłączenie komputera powoduje utratę niezapisanych danych. Polecenie wyłączenia komputera zamyka wszystkie otwarte programy i system operacyjny, a następnie wyłącza wyświetlacz i komputer.
Jeżeli system nie odpowiada i nie można wyłączyć komputera przy użyciu powyższej procedury zamykania, należy skorzystać z następujących procedur awaryjnych, stosując je w poniższej kolejności: ● Naciśnij kombinację klawiszy ctrl+alt+delete, a następnie kliknij przycisku Zasilanie na ekranie. ● Naciśnij i przytrzymaj przycisk zasilania przez co najmniej 5 sekund. ● Odłącz komputer od zasilania zewnętrznego i wyjmij z niego baterię.
Aby wyłączyć stan uśpienia: ● Krótko naciśnij przycisk zasilania. ● Jeżeli wyświetlacz jest zamknięty, otwórz go. ● Naciśnij klawisz na klawiaturze. ● Stuknij płytkę dotykową TouchPad lub zdecydowanie ją dotknij. Podczas wznawiania pracy komputera wskaźniki zasilania włączają się, a ekran jest przywracany do stanu przed wstrzymaniem pracy.
Korzystanie z planów zasilania Plan zasilania to zbiór ustawień systemowych pozwalający zarządzać sposobem zasilania komputera. Plany zasilania pomagają oszczędzać energię lub maksymalizować wydajność. Wyświetlanie bieżącego planu zasilania Wybierz jedną z następujących metod: ● Kliknij ikonę miernika energii w obszarze powiadomień po prawej stronie paska zadań. ● Windows 7 — wybierz kolejno Start > Panel sterowania > System i zabezpieczenia > Opcje zasilania.
Windows Vista 1. Kliknij ikonę miernika energii w obszarze powiadomień, a następnie kliknij przycisk Więcej opcji zasilania. — lub — Wybierz kolejno Start > Panel sterowania > System i konserwacja > Opcje zasilania. 2. Wybierz plan zasilania, a następnie kliknij przycisk Zmień ustawienia planu. 3. Odpowiednio zmień ustawienia. 4. Aby zmienić ustawienia dodatkowe, kliknij opcję Zmień zaawansowane ustawienia zasilania i wprowadź zmiany.
Korzystanie z HP Power Assistant (tylko w wybranych modelach) Program HP Power Assistant umożliwia skonfigurowanie ustawień systemowych pod kątem optymalizacji zużycia energii przez komputer i poziomu naładowania baterii.
Wyszukiwanie dodatkowych informacji o baterii W module Pomoc i obsługa techniczna są dostępne następujące narzędzia i informacje dotyczące baterii: ● Narzędzie Battery Check umożliwiające przetestowanie wydajności baterii. ● Informacje na temat kalibracji, zarządzania energią oraz odpowiedniej konserwacji i przechowywania w celu wydłużenia czasu pracy baterii. ● Informacje dotyczące typów baterii, danych technicznych, czasu pracy i pojemności.
Korzystanie z narzędzia Battery Check Pomoc i obsługa techniczna zawiera informacje na temat stanu baterii zainstalowanej w komputerze. Uruchamianie programu Battery Check: 1. Podłącz zasilacz do komputera. UWAGA: Aby program Battery Check działał prawidłowo, komputer musi być podłączony do zasilania zewnętrznego. 2. Wybierz kolejno Start > Pomoc i obsługa techniczna > Rozwiązywanie problemów > Zasilanie, ciepło i mechanika. 3. Kliknij kartę Zasilanie, a następnie kliknij opcję Battery Check.
— lub — ● Na ikonie miernika baterii w obszarze powiadomień wyświetlane jest powiadomienie o niskim lub krytycznym poziomie naładowania baterii. UWAGA: Dodatkowe informacje na temat miernika baterii można znaleźć w części Korzystanie z miernika energii na stronie 24. W przypadku krytycznie niskiego poziomu naładowania baterii podejmowane są następujące działania: ● Jeżeli włączono hibernację, a komputer jest włączony lub znajduje się w stanie uśpienia, nastąpi uruchomienie hibernacji.
Oszczędzanie energii baterii ● Wybierz ustawienia niskiego zużycia energii, korzystając z apletu Opcje zasilania Panelu sterowania systemu Windows. ● Wyłącz nieużywane połączenia z siecią lokalną i bezprzewodową oraz zamknij aplikacje obsługujące modem. ● Odłącz nieużywane urządzenia zewnętrzne, które nie są podłączone do zewnętrznego źródła zasilania. ● Zatrzymaj, wyłącz lub wyjmij nieużywane karty zewnętrzne. ● Zmniejszanie jasności obrazu.
OSTRZEŻENIE! Aby zmniejszyć prawdopodobieństwo wystąpienia problemów związanych z bezpieczeństwem, należy używać wyłącznie zasilacza prądu przemiennego dostarczonego wraz z komputerem, zamiennego zasilacza dostarczonego przez firmę HP lub zgodnego zasilacza prądu przemiennego zakupionego opcjonalnie w firmie HP. UWAGA: Informacje na temat podłączania zasilania sieciowego znajdziesz w arkuszu Instrukcja instalacji dołączonym do komputera.
3. Podłącz komputer do gniazda sieci elektrycznej za pomocą zasilacza prądu przemiennego. 4. Włącz komputer. ● Jeśli wskaźniki zasilania włączą się, zasilacz prądu przemiennego działa prawidłowo. ● Jeśli wskaźniki zasilania nie włączają się, zasilacz nie działa i powinien być wymieniony. Skontaktuj się ze wsparciem klienta firmy HP, aby uzyskać informacje na temat wymiany zasilacza.
Przełączana/podwójna karta graficzna (tylko wybrane modele) Niektóre modele są wyposażone w przełączaną lub podwójną kartę graficzną. ● Przełączana karta graficzna — Obsługiwana zarówno przez AMD jak i Intel. Jeżeli komputer jest wyposażony w dynamicznie przełączaną kartę graficzną AMD, obsługuje ona tylko przełączaną grafikę. ● Podwójna karta graficzna — Obsługiwana tylko przez AMD. Jeżeli komputer jest wyposażony w podwójną kartę graficzną AMD Radeon, obsługuje ona tylko podwójną grafikę.
UWAGA: Podczas zmiany schematu przełączanej grafiki normalnym zjawiskiem jest migotanie obrazu lub jego całkowite zniknięcie na kilka sekund. UWAGA: W niektórych przypadkach przełączenie trybu pracy może nie być możliwe. Czasem także może pojawić się żądanie potwierdzenia zmiany trybu. Może być konieczne zamknięcie wszystkich programów przed przełączeniem. UWAGA: Więcej informacji na ten temat można znaleźć w pomocy oprogramowania przełączania grafiki.
5 Karty i urządzenia zewnętrzne Korzystanie z czytnika kart (tylko wybrane modele) Opcjonalne karty cyfrowe umożliwiają bezpieczne przechowywanie i udostępnianie danych. Karty te są często używane w aparatach fotograficznych obsługujących multimedia cyfrowe oraz urządzeniach PDA i w innych komputerach. Informacje na temat formatów kart cyfrowych obsługiwanych w danym komputerze można znaleźć w podręczniku Rozpoczęcie pracy.
Wyjmowanie karty cyfrowej OSTROŻNIE: Aby w bezpieczny sposób wyjąć kartę cyfrową i zmniejszyć ryzyko utraty danych lub sytuacji, w której system przestanie odpowiadać, należy postępować zgodnie z następującą procedurą. 1. Zapisz informacje i zamknij wszystkie programy związane z kartą cyfrową. 2. Kliknij ikonę usuwania sprzętu w obszarze powiadomień z prawej strony paska zadań. Następnie postępuj zgodnie z instrukcjami wyświetlanymi na ekranie. 3.
Wkładanie karty ExpressCard OSTROŻNIE: Aby uniknąć uszkodzenia komputera lub kart zewnętrznych, nie należy wkładać kart PC Card do gniazda ExpressCard. OSTROŻNIE: Aby zmniejszyć ryzyko uszkodzenia złączy: Kartę ExpressCard należy wkładać delikatnie. Nie należy przenosić ani transportować komputera podczas korzystania z karty ExpressCard. UWAGA: Poniższa ilustracja w tym podręczniku może różnić się od rzeczywistego wyglądu komputera. W gnieździe kart ExpressCard może znajdować się wkładka ochronna.
UWAGA: Aby umożliwić oszczędność energii, należy zatrzymać lub wyjąć karty ExpressCard, które nie są używane. Wyjmowanie karty ExpressCard OSTROŻNIE: Aby w bezpieczny sposób wyjąć kartę ExpressCard i zmniejszyć ryzyko utraty danych lub sytuacji, w której system przestanie odpowiadać, należy postępować zgodnie z następującą procedurą. 1. Zapisz informacje i zamknij wszystkie programy związane z kartą ExpressCard. 2.
Wkładanie karty inteligentnej 1. Trzymając kartę etykietą zwróconą do góry, ostrożnie wsuwaj ją do czytnika kart inteligentnych, aż zostanie w nim prawidłowo osadzona. 2. Postępuj zgodnie z instrukcjami wyświetlanymi na ekranie, aby zalogować się na komputerze przy użyciu numeru PIN karty inteligentnej. Wyjmowanie karty inteligentnej ▲ Chwyć brzeg karty inteligentnej i wyjmij ją z czytnika kart inteligentnych.
Podłączanie urządzenia USB OSTROŻNIE: Aby zmniejszyć ryzyko uszkodzenia złącza USB, podczas podłączania urządzenia nie należy używać zbyt dużej siły. ▲ Podłącz kabel USB urządzenia do portu USB. UWAGA: Poniższa ilustracja w tym podręczniku może różnić się od rzeczywistego wyglądu komputera. Po wykryciu urządzenia zostanie wyemitowany dźwięk. UWAGA: Przy pierwszym podłączeniu urządzenia USB w obszarze powiadomień wyświetlany jest komunikat informujący, że urządzenie zostało rozpoznane przez komputer.
Do prawidłowego działania niektórych urządzeń 1394 konieczne może być zainstalowanie dodatkowego oprogramowania. Zwykle jest ono dostarczane wraz z urządzeniem. Więcej informacji o oprogramowaniu dla danego urządzenia można znaleźć w instrukcjach producenta. Port 1394 obsługuje również urządzenia z interfejsem IEEE 1394a. Podłączanie urządzenia 1394 OSTROŻNIE: Aby zmniejszyć ryzyko uszkodzenia złącza portu 1394, podczas podłączania urządzenia nie należy używać zbyt dużej siły.
o oprogramowaniu dla danego urządzenia można znaleźć w instrukcjach producenta oprogramowania. UWAGA: Port eSATA obsługuje również urządzenia z interfejsem USB.
Podłączanie urządzenia eSATA OSTROŻNIE: Aby zmniejszyć ryzyko uszkodzenia złącza portu eSATA, podczas podłączania urządzenia nie należy używać zbyt dużej siły. ▲ Aby podłączyć urządzenie eSATA do komputera, należy podłączyć kabel eSATA urządzenia do portu eSATA. Po wykryciu urządzenia zostanie wyemitowany dźwięk. Usuwanie urządzeń eSATA OSTROŻNIE: Aby zmniejszyć ryzyko uszkodzenia złącza eSATA, podczas wyjmowania urządzenia eSATA nie należy gwałtownie wyciągać kabla ze złącza.
Korzystanie z urządzenia z interfejsem szeregowym (tylko wybrane modele) Wybrane modele komputerów posiadają port szeregowy. który umożliwia podłączanie do komputera opcjonalnych urządzeń – takich jak modem szeregowy, mysz lub drukarka. Do prawidłowego działania niektórych urządzeń szeregowych konieczne może być zainstalowanie dodatkowego oprogramowania. Więcej informacji o oprogramowaniu dla danego urządzenia można znaleźć w instrukcjach producenta oprogramowania.
Korzystanie z opcjonalnych napędów Wymienne napędy zewnętrzne zwiększają możliwości przechowywania informacji i uzyskiwania dostępu do nich. Napęd USB można dodać, podłączając go do portu USB w komputerze lub do urządzenia dokowania. UWAGA: Zewnętrzne napędy optyczne HP zgodne ze standardami USB należy podłączać do zasilanego portu USB komputera.
Korzystanie ze złącza dokowania (tylko wybrane modele) Złącze dokowania łączy komputer z opcjonalnym urządzeniem dokowania. Opcjonalne urządzenie dokowania udostępnia dodatkowe porty i złącza, które mogą być używane z komputerem. UWAGA: Używany komputer lub urządzenie dokowania może się nieco różnić od urządzenia przedstawionego na poniższej ilustracji.
6 Napędy Obsługa napędów OSTROŻNIE: Napędy to bardzo delikatne elementy komputera, z którymi należy postępować ostrożnie. Przed rozpoczęciem korzystania z napędów należy zapoznać się z poniższymi przestrogami. Dodatkowe przestrogi zawarte są w poszczególnych procedurach.
ręczne czujniki. Stosowane na lotniskach taśmy transportowe i inne podobne urządzenia bezpieczeństwa sprawdzające bagaż podręczny korzystają z promieni Roentgena, które są nieszkodliwe dla napędów. Korzystanie z dysków twardych Zwiększanie wydajności dysku twardego Korzystanie z programu Defragmentator dysków Podczas korzystania z komputera pliki na dysku twardym ulegają fragmentacji. Program Defragmentator dysków konsoliduje pofragmentowane pliki i foldery w celu utrzymania wydajności działania systemu.
Aby uruchomić program Oczyszczanie dysku: 1. Wybierz kolejno Start > Wszystkie programy > Akcesoria > Narzędzia systemowe > Oczyszczanie dysku. 2. Postępuj zgodnie z instrukcjami wyświetlanymi na ekranie. Korzystanie z programu HP 3D DriveGuard (tylko wybrane modele) Program HP 3D DriveGuard zabezpiecza dysk twardy poprzez parkowanie i zatrzymywanie żądań danych w następujących przypadkach: ● upuszczenia komputera.
Zarządzanie zasilaniem przy zaparkowanym dysku twardym Po zaparkowaniu urządzenia przez program HP 3D DriveGuard komputer będzie zachowywać się w jeden z następujących sposobów: ● komputer nie zostanie wyłączony, ● na komputerze nie zostanie zainicjowany tryb uśpienia ani hibernacji, z wyjątkiem sytuacji opisanej w poniższej uwadze.
Identyfikacja zainstalowanego napędu optycznego ▲ Wybierz kolejno Start > Komputer. Zostanie wyświetlona lista wszystkich urządzeń zainstalowanych w komputerze, w tym napęd optyczny. Wkładanie dysku optycznego Ładowanie z wykorzystaniem tacki 1. Włącz komputer. 2. Naciśnij przycisk zwalniania (1) na przedniej ściance napędu, aby odblokować tacę dysku. 3. Wyciągnij tacę (2). 4. Chwyć dysk za krawędzie, unikając dotykania jego powierzchni, a następnie umieść go na trzpieniu etykietą do góry.
Napęd szczelinowy OSTROŻNIE: Nie wolno wkładać dysków o średnicy 8 cm do szczelinowego napędu optycznego. Może to spowodować uszkodzenie napędu. 1. Włącz komputer. 2. Chwyć dysk za krawędzie, unikając dotykania jego powierzchni, a następnie ustaw go etykietą do góry. 3. Delikatnie wsuń dysk do szczeliny napędu optycznego. Wyjmowanie dysku optycznego Ładowanie z wykorzystaniem tacki Dysk można wyjąć na dwa sposoby, zależnie od tego, czy taca zostanie wysunięta w standardowy sposób, czy nie.
2. Zdejmij dysk z tacy (3), delikatnie naciskając trzpień i jednocześnie unosząc zewnętrzne krawędzie dysku. Chwytaj dysk za krawędzie, nie za jego powierzchnię. UWAGA: Jeśli taca nośnika nie jest całkowicie wysunięta, ostrożnie nachyl dysk podczas wyjmowania. 3. Zamknij tacę dysku i włóż dysk do pudełka. Gdy taca dysku się nie wysuwa normalnie 54 1. Wsuń końcówkę spinacza biurowego (1) do otworu zwalniania na przedniej ściance napędu. 2.
3. Zdejmij dysk z tacy (3), delikatnie naciskając trzpień i jednocześnie unosząc zewnętrzne krawędzie dysku. Chwytaj dysk za krawędzie, nie za jego powierzchnię. UWAGA: Jeśli taca nośnika nie jest całkowicie wysunięta, ostrożnie nachyl dysk podczas wyjmowania. 4. Zamknij tacę dysku i włóż dysk do pudełka. Napęd szczelinowy 1. Naciśnij przycisk zwalniania (1) znajdujący się obok napędu. 2. Wyjmij dysk (2), chwytając go za krawędzie i unikając dotykania jego powierzchni. 3. Włóż dysk do pudełka.
Udostępnianie napędów optycznych Mimo że komputer może nie mieć wbudowanego napędu optycznego, można łatwo uzyskać dostęp do oprogramowania i danych oraz zainstalować aplikacje dzięki udostępnieniu napędu optycznego podłączonego do innego komputera w sieci. Udostępnianie napędów jest funkcją systemu operacyjnego Windows, umożliwiającą korzystanie z napędu zainstalowanego w jednym komputerze na innych komputerach w tej samej sieci. UWAGA: Aby udostępnić napęd optyczny, należy skonfigurować sieć.
7 Bezpieczeństwo Ochrona komputera Standardowe funkcje zabezpieczeń dostępne w systemie operacyjnym Windows oraz narzędziu Computer Setup (BIOS) działającym poza środowiskiem systemu Windows umożliwiają ochronę ustawień osobistych oraz danych przed różnorodnymi zagrożeniami. UWAGA: Rozwiązania zabezpieczające pełnią funkcję prewencyjną. Mogą one nie zapobiec niewłaściwemu użyciu czy kradzieży urządzenia.
Ryzyko związane z komputerem Funkcja zabezpieczająca Nieautoryzowany dostęp do danych ● Oprogramowanie zapory ● Aktualizacje systemu Windows ● Program Drive Encryption for HP ProtectTools Nieautoryzowany dostęp do ustawień programu Computer Setup oraz innych informacji identyfikacyjnych systemu Hasło administratora BIOS w programie Computer Setup* Nieautoryzowane przenoszenie komputera Gniazdo linki zabezpieczającej (używane z opcjonalną linką zabezpieczającą) * Program Computer Setup jest prei
Ustawienie haseł w systemie Windows Hasło Funkcja Hasło administratora* Zabezpiecza dostęp do konta administratora systemu Windows. UWAGA: Hasła tego nie można użyć do uzyskania dostępu do zawartości programu Computer Setup. Hasło użytkownika* Blokuje dostęp do konta użytkownika systemu Windows. * Aby uzyskać informacje na temat ustawiania hasła administratora Windows lub hasła użytkownika Windows, wybierz Start > Pomoc i obsługa techniczna.
5. Następnie wpisz je ponownie, aby je potwierdzić. 6. Aby zapisać zmiany i zamknąć program Computer Setup, kliknij przycisk Save (Zapisz) w lewym dolnym rogu ekranu, a następnie postępuj zgodnie z instrukcjami wyświetlanymi na ekranie. — lub — Za pomocą klawiszy strzałek wybierz kolejno File (Plik) > Save changes and exit (Zapisz zmiany i zakończ), a następnie naciśnij klawisz enter. Zmiany zaczną obowiązywać po ponownym uruchomieniu komputera. Zmiana hasła administratora systemu BIOS 1.
7. Gdy ponownie pojawi się monit o wpisanie nowego hasła, pozostaw puste pole, a następnie naciśnij klawisz enter. 8. Aby zapisać zmiany i zamknąć program Computer Setup, kliknij przycisk Save (Zapisz) w lewym dolnym rogu ekranu, a następnie postępuj zgodnie z instrukcjami wyświetlanymi na ekranie. — lub — Za pomocą klawiszy strzałek wybierz kolejno File (Plik) > Save changes and exit (Zapisz zmiany i zakończ), a następnie naciśnij klawisz enter.
Ustawianie hasła funkcji DriveLock Aby ustawić hasło DriveLock w programie Computer Setup, wykonaj następujące kroki: 1. Włącz komputer, a następnie naciśnij klawisz esc podczas wyświetlania komunikatu „Press the ESC key for Startup Menu” (Naciśnij klawisz ESC, aby wyświetlić menu uruchomieniowe) u dołu ekranu. 2. Naciśnij klawisz f10, aby otworzyć program Computer Setup. 3.
Wprowadzanie hasła funkcji DriveLock Upewnij się, że dysk twardy znajduje się we wnęce komputera (nie w opcjonalnym urządzeniu dokującym ani w zewnętrznej wnęce MultiBay). Po wyświetleniu na ekranie monitu DriveLock Password (Hasło funkcji DriveLock) wpisz hasło (używając tych samych klawiszy, za pomocą których je ustawiono) i naciśnij klawisz enter. Po dwóch nieprawidłowych próbach wprowadzenia hasła musisz wyłączyć komputer i spróbować jeszcze raz.
3. Użyj urządzenia wskazującego lub klawiszy strzałek, aby wybrać Security (Zabezpieczenia) > DriveLock Password (Hasło DriveLock), a następnie naciśnij enter. 4. Za pomocą urządzenia wskazującego lub klawiszy strzałek wybierz wewnętrzny dysk twardy, a następnie naciśnij klawisz enter. 5. Za pomocą urządzenia wskazującego lub klawiszy strzałek wybierz polecenie Disable protection (Wyłącz ochronę). 6. Wpisz hasło główne, a następnie naciśnij klawisz enter. 7.
Wyłączanie automatycznego zabezpieczenia DriveLock Aby usunąć zabezpieczenie DriveLock w programie Computer Setup, wykonaj następujące kroki: 1. Włącz lub uruchom ponownie komputer, a następnie naciśnij klawisz esc podczas wyświetlania komunikatu „Press the ESC key for Startup Menu” (Naciśnij klawisz ESC, aby wyświetlić menu uruchomieniowe) u dołu ekranu. 2. Naciśnij klawisz f10, aby otworzyć program Computer Setup. 3.
Do wyboru są dwa typy zapór: ● Zapory oparte na hoście — jest to oprogramowanie chroniące tylko ten komputer, na którym jest zainstalowane. ● Zapory sieciowe — są instalowane między modemem DSL lub kablowym użytkownika a jego siecią domową, aby zapewnić ochronę wszystkich komputerów w tej sieci. Z chwilą zainstalowania w systemie zapory wszystkie dane wysyłane do i z systemu są monitorowane i porównywane z zestawem kryteriów bezpieczeństwa zdefiniowanych przez użytkownika.
UWAGA: Gniazdo kabla zabezpieczającego w danym komputerze może się nieco różnić od gniazda pokazanego na ilustracji w tym rozdziale. Informacje na temat lokalizacji gniazda kabla zabezpieczającego w danym komputerze można znaleźć w podręczniku Rozpoczęcie pracy. 1. Przymocuj linkę zabezpieczającą do nieruchomego przedmiotu. 2. Włóż klucz (1) do blokady linki (2). 3. Włóż blokadę linki do gniazda w komputerze (3), a następnie zamknij ją za pomocą klucza.
Zależnie od modelu komputera, czytnik linii może być ustawiony poziomo lub pionowo. Oba ustawienia wymagają przesunięcia palca prostopadle do metalicznego czujnika. Informacje na temat lokalizacji czytnika w danym komputerze można znaleźć w podręczniku Rozpoczęcie pracy.
8 Konserwacja Czyszczenie komputera Środki czyszczące Do bezpiecznego czyszczenia i dezynfekcji komputera można korzystać z następujących środków: ● Chlorek benzylodimetyloalkiloamoniowy w stężeniu maksymalnie 0,3% (np: jednorazowe ściereczki bakteriobójcze. Są one dostępne pod wieloma różnymi nazwami.
Czyszczenie wyświetlacza Delikatnie przetrzyj ekran miękką, nierozpadającą się szmatką zwilżoną bezalkoholowym środkiem do czyszczenia szyb. Przed zamknięciem ekranu sprawdź, czy jest on całkowicie wysuszony. Czyszczenie boków i pokrywy ekranu W celu oczyszczenia i dezynfekcji boków oraz pokrywy ekranu, użyj miękkiej szmatki z mikrofibry zwilżonej jednym z wymienionych powyżej środków czyszczących, lub użyj odpowiedniej ściereczki bakteriobójczej.
Korzystanie z menedżera pobierania SoftPaq HP SoftPaq Download Manager (Menedżer pobierania HP SoftPaq - SDM) jest narzędziem pozwalającym na szybkie uzyskanie dostępu do informacji SoftPaq dla komputerów dla firm bez potrzeby podawania numeru pakietu SoftPaq. Za pomocą tego narzędzia można łatwo odnaleźć pakiety SoftPaq, pobrać je i rozpakować. SoftPaq Download Manager pobiera i odczytuje ze strony FTP firmy HP plik bazy danych zawierający modele komputerów i informacje o pakietach SoftPaq.
9 Program Computer Setup (BIOS) i zaawansowana diagnostyka systemu Używanie programu Computer Setup Program Computer Utility, zwany także systemem BIOS (Basic Input/Output System) kontroluje komunikację między wszystkimi urządzeniami wejściowymi i wyjściowymi komputera (takimi jak napędy dysków, wyświetlacz, klawiatura, mysz i drukarka). Computer Setup zawiera ustawienia dla rodzajów zainstalowanych urządzeń, sekwencji startowej komputera i ilości zainstalowanej pamięci systemowej i rozszerzonej.
UWAGA: Do poruszania się i dokonywania wyboru w programie Computer Setup można używać urządzenia wskazującego (płytki dotykowej TouchPad, drążka wskazującego lub myszy USB) lub klawiatury. 2. Naciśnij klawisz f10, aby otworzyć program Computer Setup. Aby zamknąć menu programu Computer Setup, wykonaj jedną z następujących czynności: ● W celu opuszczenia menu Computer Setup bez zapisywania zmian: Kliknij Exit (Wyjdź) w lewym dolnym rogu ekranu, a następnie postępuj zgodnie z instrukcjami na ekranie.
Aktualizacja systemu BIOS Zaktualizowane wersje oprogramowania dostarczonego z komputerem mogą być dostępne w witrynie HP sieci Web. Większość aktualizacji oprogramowania i systemu BIOS znajdującego się w witrynie HP sieci Web jest dostępna w skompresowanych plikach. Plik taki jest określany jako SoftPaq. Niektóre pakiety do pobrania zawierają plik o nazwie Readme.txt, w którym znajdują się informacje dotyczące instalowania oprogramowania oraz rozwiązywania związanych z nim problemów.
Pobieranie aktualizacji BIOS OSTROŻNIE: Aby zmniejszyć ryzyko uszkodzenia komputera lub nieudanej instalacji, pobieraj i instaluj aktualizacje systemu BIOS tylko wtedy, gdy komputer jest podłączony do niezawodnego zasilania zewnętrznego za pomocą zasilacza prądu przemiennego. Nie pobieraj i nie instaluj aktualizacji BIOS, gdy komputer jest zasilany z baterii, jest zadokowany w opcjonalnym urządzeniu dokowania lub podłączony do opcjonalnego źródła zasilania.
Korzystanie z zaawansowanej diagnostyki systemu Oprogramowanie Advanced System Diagnostics umożliwia wykonanie testów diagnostycznych, które umożliwiają sprawdzenia poprawności działania elementów sprzętowych komputera. Dostępna są następujące testy diagnostyczne: ● Start-up test (Test uruchomieniowy) — Analizuje główne elementy komputera, które są niezbędne to uruchomienia komputera.
10 MultiBoot Informacje na temat kolejności urządzenia rozruchu Podczas uruchamiania komputera system podejmuje próbę rozruchu z wykorzystaniem dostępnych urządzeń rozruchowych. Narzędzie MultiBoot, które fabrycznie jest włączone, kontroluje kolejność, według której system dokonuje wyboru urządzenia rozruchowego. Urządzeniami rozruchowymi mogą być napędy optyczne, napędy dyskietek, karty interfejsu sieciowego (NIC), dyski twarde lub urządzenia USB.
Uruchamianie urządzeń startowych w programie Computer Setup Rozruch komputera z urządzenia USB lub NIC nastąpi tylko wtedy, gdy urządzenie to zostało najpierw uaktywnione w programie Computer Setup. Aby uruchomić program Computer Setup i włączyć urządzenie USB lub NIC jako urządzenie rozruchowe, wykonaj następujące kroki: 1.
Możliwości zmiany kolejności uruchamiania Przed zmianą kolejności rozruchu warto uwzględnić następujące informacje: ● Przy ponownym uruchamianiu komputera po zmianie kolejności rozruchu podejmowana jest próba zastosowania nowej kolejności rozruchu. ● Jeśli występuje więcej niż jeden typ urządzeń rozruchowych, komputer podejmuje próbę rozruchu z wykorzystaniem pierwszego urządzenia rozruchowego każdego typu (nie dotyczy to urządzeń optycznych).
Ustawianie nowej kolejności rozruchu w programie Computer Setup Aby uruchomić program Computer Setup i ustawić kolejność urządzeń rozruchowych stosowaną przy każdym włączeniu lub ponownym uruchomieniu komputera, wykonaj następujące kroki: 1. Włącz lub uruchom ponownie komputer, a następnie naciśnij klawisz esc, kiedy u dołu ekranu zostanie wyświetlony komunikat „Press ESC to enter setup” (Naciśnij ESC, aby wejść do konfiguracji). 2. Naciśnij klawisz f10, aby otworzyć program Computer Setup. 3.
Włączanie monitu funkcji MultiBoot Express Aby uruchomić program Computer Setup i skonfigurować komputer do wyświetlania menu wyboru lokalizacji startowej narzędzia MultiBoot przy każdym uruchamianiu lub ponownym uruchamianiu komputera, wykonaj następujące kroki: 1. Włącz lub uruchom ponownie komputer, a następnie naciśnij klawisz esc, kiedy u dołu ekranu zostanie wyświetlony komunikat „Press ESC to enter setup” (Naciśnij ESC, aby wejść do konfiguracji). 2.
11 Computer Management (Zarządzanie komputerem) Korzystanie z Client Management Solutions Oprogramowanie Client Management Solutions zawiera oparte na standardach rozwiązania służące do zarządzania komputerami klienckimi (stacjonarnymi, stacjami roboczymi, komputerami przenośnymi i komputerami typu tablet PC) w środowisku sieciowym.
UWAGA: Dodatkową pomoc w odzyskiwaniu oprogramowania systemowego, zarządzaniu konfiguracją i rozwiązywaniu związanych z nią problemów oraz zarządzaniu energią można uzyskać, korzystając z programu Computer Setup oraz innych funkcji systemu.
● ● Pomoc techniczna i rozwiązywanie problemów ◦ Zarządzanie zleceniami dla pomocy technicznej ◦ Zdalne usuwanie awarii ◦ Zdalne rozwiązywanie problemów ◦ Odzyskiwanie klientów po awarii Zarządzanie oprogramowaniem i operacjami ◦ Bieżące zarządzanie klientami ◦ Wdrażanie oprogramowania systemowego HP ◦ Automatyczna naprawa aplikacji (możliwość identyfikacji i naprawy pewnych problemów z aplikacjami) Oprogramowanie Altiris Solutions oferuje łatwe w użyciu funkcje dystrybucji oprogramowania.
HP SSM (System Software Manager) Program HP SSM umożliwia zdalną aktualizację oprogramowania na poziomie systemowym równocześnie w wielu systemach. Po uruchomieniu na komputerze klienckim program SSM wykrywa wersję sprzętu i oprogramowania i aktualizuje odpowiednie składniki oprogramowania z centralnego punktu nazywanego magazynem plików. Wersje sterowników, które są obsługiwane przez program SSM, oznaczono specjalną ikoną w witrynie pobierania HP oraz na dysku Support Software CD.
Korzystanie z menu narzędzia konfiguracji MEBx UWAGA: Więcej informacji na temat iAMT można znaleźć na stronie internetowej Intel pod adresem http://www.intel.com szukając terminu iAMT. Konfiguracja Intel ME Wybierz By wykonać następującą czynność Intel ME Firmware Local Update (Lokalna aktualizacja oprogramowania Firmware Intel ME) Włączenie/wyłączenie lokalnego zarządzania aktualizacjami firmware. Intel ME Power Control (Kontrola zasilania Intel ME) Konfiguracja zasad zarządzania energią.
A Podróżowanie z komputerem Aby osiągnąć najlepsze rezultaty, należy postępować zgodnie z podanymi tu wskazówkami dotyczącymi podróżowania z komputerem i jego transportu: ● Przygotowanie komputera do podróży lub transportu: ◦ Utwórz kopię zapasową danych. ◦ Wyjmij wszystkie dyski i karty zewnętrzne, takie jak karty cyfrowe.
wybuchowych i w niebezpiecznych miejscach. W razie niepewności co do możliwości używania danego urządzenia przed jego włączeniem należy zapytać o pozwolenie. ● Przy podróżach zagranicznych należy uwzględnić poniższe wskazówki: ◦ Należy zapoznać się z obowiązującymi w każdym kraju/regionie przepisami celnymi dotyczącymi komputerów. ◦ Należy sprawdzić wymagania dotyczące kabla zasilającego i adaptera w każdej z lokalizacji, w której jest planowane korzystanie z komputera.
B Rozwiązywanie problemów z zasobami ● Łącza do witryn internetowych oraz dodatkowe informacje o komputerze można uzyskać poprzez moduł Pomoc i obsługa techniczna. Wybierz kolejno Start > Pomoc i obsługa techniczna. UWAGA: Dostęp do niektórych narzędzi służących do sprawdzania i naprawiania wymaga połączenia internetowego. HP udostępnia również narzędzia dodatkowe, które nie wymagają takiego połączenia. ● Kontakt z działem pomocy technicznej dla klientów HP można uzyskać pod adresem http://www.hp.
C Wyładowania elektrostatyczne Wyładowanie elektrostatyczne polega na uwolnieniu ładunków elektrostatycznych w chwili zetknięcia się dwóch obiektów — dzieje się tak na przykład, gdy po przejściu przez dywan dotknie się metalowej gałki drzwi. Wyładowanie ładunków elektrostatycznych z palców lub innych przewodników elektrostatycznych może spowodować uszkodzenie elementów elektronicznych.
Indeks A aktualizacje, oprogramowanie 83 aktualizacje krytyczne, oprogramowanie 66 Altiris Deployment Solutions 82 automatyczne hasło funkcji DriveLock wprowadzanie 64 wyjmowanie 65 B bateria niskie poziomy naładowania baterii 29 oszczędzanie energii 31 przechowywanie 31 rozładowanie 29 utylizacja 31 wymiana 31 wyświetlanie informacji o poziomie naładowania baterii 29 bateria, wyszukiwanie informacji 28 Battery Check 29 bezpieczeństwo, sieć bezprzewodowa 6 Bezprzewodowy wyświetlacz Intel 21 BIOS aktualizow
HP System Software Manager 83, 85 I ikona sieci 2 ikony komunikacja bezprzewodowa 2 sieci 2 istniejąca sieć bezprzewodowa, podłączanie do 5 K kabel 1394, podłączanie 42 kabel eSATA, podłączanie 44 kabel sieciowy, łączenie 14 kabel USB, podłączanie 41 kable 1394 42 eSATA 44 USB 41 kamera internetowa 18 karta cyfrowa obsługiwane formaty 36 wkładanie 36 wyjmowanie 37 karta HP USB Ethernet, łączenie 14 karta inteligentna definicja 39 wkładanie 40 wyjmowanie 40 karta Java definicja 39 karta Java Card wkładanie 4
port monitora zewnętrznego 18 port rozszerzeń 46 port VGA, podłączanie 18 porty Bezprzewodowy wyświetlacz Intel 21 HDMI 20 monitor zewnętrzny 18 rozszerzenie 46 VGA 18 program Defragmentator dysków 49 program Oczyszczanie dysku 49 przechowywanie baterii 31 przełączana grafika 34 przyciski głośność 17 multimedia 16 zasilanie 22 R RAID 56 roaming do innej sieci 7 rozpoznawanie twarzy 57 Rozpoznawanie twarzy 18 rozwiązywanie problemów z zasobami 89 S serwer PXE 78 sieć bezprzewodowa (WLAN) bezpieczeństwo 6 pod
