KERN & Sohn GmbH Ziegelei 1 D-72336 Balingen E-mail: info@kern-sohn.com Tel.: +49-[0]7433- 9933-0 Faks: +49-[0]7433-9933-149 Internet: www.kern-sohn.com Instrukcja obsługi Zestaw do oznaczania gęstości KERN ALS/PLS-A01 Wersja 1.
KERN ALS/PLS-A01 PL Wersja 1.5 04/2008 Instrukcja obsługi Zestaw do oznaczania gęstości dla wag precyzyjnych i analitycznych KERN ALT, KERN PLT, KERN ALS/ALJ, KERN ALS..N/ALJ..N, KERN PLS/PLJ Spis treści: 1 WPROWADZENIE.......................................................................................................................... 3 1.1 ZAKRES DOSTAWY ....................................................................................................................
1 Wprowadzenie Przy zakupie zestawu do oznaczania gęstości jako akcesoriów do wagi elektronicznej do wyboru są 2 modele: KERN ALS-A01 do wag analitycznych serii KERN ALT, KERN ALS/ALJ oraz KERN ALS..N/ALJ..N (pasuje tylko do modeli z dokładnością odczytu d = 0,1 mg). KERN PLS-A01 do wag precyzyjnych serii KERN PLS/PLJ oraz KERN PLT (pasuje tylko do modeli z dokładnością odczytu d = 1 mg) W niniejszej instrukcji opisano tylko prace wykonywane z zestawem do określania gęstości.
KERN PLS-A01 Nr Oznaczenie 1 Stojak 7 Termometr 2 Szalka z sitkiem 8 Uchwyt termometru 3 Drut 9 Wypornik szklany 4 Szalka na próbki 10 Podstawka na menzurkę szklaną 5 Menzurka szklana 11 Dodatkowy stojak (odkładanie szalek na próbki/wyporników) 6 Hak wypornika Pinceta lub rys.
2 Instalacja zestawu do oznaczania gęstości Ö Usunąć z wagi następujące części Model KERN ALT: (1) Płytka wagi (2) Pierścień osłonowy (1) Płytka wagi (2) Uchwyt płytki wagi (3) Pierścień osłonowy Model KERN ALS/ALJ: 1 2 3 ALS/PLS-A01-BA-pl-0815 5
Modele KERN PLS/PLJ, PLT: (1) Pokrywa osłony przeciwwiatrowej (2) Osłona przeciwwiatrowa (3) Płytka wagi Ö Instalacja zestawu do oznaczania gęstości Modele KERN ALS/ALJ, KERN ALT: centralne mocowanie 1-punktowe 6 ALS/PLS-A01-BA-pl-0815
Modele KERN ALS..N/ALJ..
Modele KERN PLS/PLJ, PLT: mocowanie 4-punktowe Uwaga: • Podstawka menzurki szklanej nie może dotykać do stojaka! • Przy zainstalowanym zestawie do oznaczania gęstości nie jest możliwe justowanie. W celu justowania należy zdjąć zestaw do oznaczania gęstości i założyć płytkę wagi.
3 Zasada oznaczania gęstości Trzy ważne wielkości fizyczne to: objętość i masa ciał, jak również gęstość substancji. Masa i objętość są ze sobą sprzężone poprzez gęstość: Gęstość [ ρ ] jest to stosunek masy [ m ] do objętości [ V ]. ρ= m V Jednostką gęstości w układzie SI jest kilogram na metr sześcienny (kg/m3). 1 kg/m3 jest równy gęstości jednorodnego ciała, który przy masie 1 kg zajmuje objętość 1 m3 .
Przy oznaczaniu gęstości cieczy Gęstość cieczy określana jest za pomocą wypornika, którego objętość ([ V ] patrz wytłoczenie) jest znana. Wypornik ważony jest zarówno w powietrzu [ A ], jak również w cieczy badanej [ B ]. Zgodnie z prawem Archimedesa na ciało zanurzone w cieczy działa siła wyporu [ G ]. Siła ta jest wprost proporcjonalna do siły ciężkości (ciężaru) cieczy wypartej przez objętość ciała. Objętość [ V ] ciała zanurzonego jest równa objętości wypartej cieczy.
4 Oznaczanie gęstości ciał stałych Przygotować wagę w sposób opisany w rozdz. 2 „Instalacja zestawu do oznaczania gęstości”. Ö Uchwyt termometru umieścić na krawędzi szklanej menzurki. Ö Zawiesić termometr Ö Wlać do menzurki szklanej ciecz pomiarową, której gęstość ρo jest znana. Wysokość napełnienia powinna wynosić ok. ¾ pojemności. Ö Menzurkę szklaną umieścić na środku podstawki. Ö Zawiesić szalkę na próbki na środku stojaka. Ö Tak długo regulować temperaturę cieczy pomiarowej, aż będzie ona stała.
4.1 Modele KERN ALS/ALJ/PLS/PLJ Przycisk Wyświetlacz Opis Włączyć wagę, wykonywana jest samodiagnoza wagi. Odczekać, aż zostanie wyświetlony wskaźnik stabilizacji i wskaźnik zera wagi. albo Wybór menu: (w zależności od modelu) Nacisnąć przycisk TARE, na wyświetlaczu zostaną wyświetlone poziome linie, w czasie wyświetlania nacisnąć przycisk F. Zostanie wyświetlona pierwsza funkcja „Add” lub „Pieces”.
Wybór cieczy pomiarowej: Przycisk F umożliwia wybór pomiędzy następującymi ustawieniami: H20 = woda destylowana C2H5OH = etanol nother = dowolna ciecz pomiarowa o znanej gęstości W przypadku wybrania jako ciecz pomiarową wody destylowanej albo etanolu w następnym kroku menu należy wprowadzić temperaturę cieczy pomiarowej. Potwierdzić wybór. TE-L 0O Odczytać na zawieszonym termometrze temperaturę cieczy pomiarowej, a następnie wprowadzić ją w następujący sposób (aktualna cyfra miga).
W przypadku wybrania jako ciecz pomiarową „nothEr” w następnym kroku menu należy wprowadzić jej gęstość. Potwierdzić wybór. z00000O z00000O z90000O Wprowadzić gęstość cieczy pomiarowej (aktualna cyfra miga). Za pomocą przycisku ON/OFF wybrać zmienianą pozycję, aktywna pozycja każdorazowo miga. Za pomocą przycisku F zmienić wartość cyfry. z997800 Potwierdzić wprowadzoną wartość.
Po wprowadzeniu parametrów cieczy pomiarowej interfejs użytkownika wagi zostaje przełączony automatycznie. LQADA Położyć ciało stałe na górnej szalce na próbki. 1.928 g Odczekać, aż wskazanie masy przez wagę będzie stabilne. Po naciśnięciu przycisku PRINT zostaje zapamiętana masa próbki w powietrzu. LQADL Wyświetlenie wskazania Load L oznacza żądanie zdjęcia próbki z górnej szalki na próbki i położenia jej na dolnej szalce z sitkiem.
1.788 g F 1.990 g Odczekać, aż wskazanie masy przez wagę będzie stabilne. Po naciśnięciu przycisku PRINT zostaje zapamiętana masa próbki w cieczy pomiarowej. Gęstość próbki (ρ) jest automatycznie obliczana i wyświetlana na wyświetlaczu [g/cm3]. Wyjście danych na interfejs szeregowy RS 232. Wynik wydawany jest w g/cm3. Zdjąć próbkę, wynik pomiaru jest wyświetlany w dalszym ciągu. Powrót do trybu ważenia za pomocą przycisku TARE.
4.2 Modele ALJ..N/ALS..N Realizacja: . Tak często naciskać przycisk UNIT, aż zostanie − Nacisnąć przycisk wyświetlona funkcja oznaczania gęstości substancji stałej „F6 d_Co”. − Zatwierdzić, naciskając przycisk PRINT. Waga znajduje się teraz w trybie oznaczania gęstości substancji stałych. Na wyświetlaczu zostaje wyświetlony symbol „liguid”, a następnie „H20”. − Za pomocą przycisku UNIT odbywa się wybór cieczy pomiarowej.
W przypadku wybrania jako ciecz pomiarową „AnotHEr” w następnym kroku menu wprowadzana jest jej gęstość. wprowadzić wartość liczbową (aktualna − Za pomocą przycisku UNIT lub cyfra miga). − Za pomocą przycisku F wybrać zmienianą pozycję (aktualna pozycja miga). − Zatwierdzić, naciskając przycisk PRINT.
− Po wyświetleniu symbolu Load L próbkę należy zdjąć z górnej szalki na próbki i położyć na dolnej szalce z sitkiem. Do tego celu należy użyć dostarczonej pincety i zwracać uwagę, aby do ciała stałego nie przylgnęły pęcherzyki powietrza. − Odczekać, aż wskazanie masy przez wagę będzie stabilne. Po naciśnięciu przycisku PRINT zostaje zapamiętana masa próbki w cieczy pomiarowej. − Gęstość próbki jest automatycznie obliczana i wyświetlana na wyświetlaczu [ g/cm3 ].
4.3 Model KERN ALT, PLT Przycisk Wyświetlacz 29.12.04 Einstellungen P 8 01 Zählen 1 02 Kontrollwägen 0 1 03 Dosieren 04 Prozentwägen 1 05 Tierwägen 0 06 Dichte 1 07 Rezeptieren 0 08 Statistik 0 Opis a k tiv g e s p e rrt A k tiv A k tiv G e s p e rrt A k tiv G e s p e rrt G e s p e rrt 29.12.
Parametr 02 Ciecz Aktualny punkt menu miga. Dichte M6 albo 01 02 03 04 05 06 Proz edur Flüssigkeit Temperatur D ichte Statisti k Start Festkörper Wasser C 22 g/cm3 1.0546 NEIN Wybór cieczy pomiarowej: Woda =woda destylowana Alkohol =etanol Pozostałe =dowolna ciecz pomiarowa o znanej gęstości Potwierdzić wybór.
W przypadku wybrania jako ciecz pomiarową pozostałe w następnym kroku menu należy wprowadzić jej gęstość (zależnie od temperatury). Parametr 04 Gęstość Dichte M6 01 02 03 04 05 06 Proz edur Flüssigkeit Temperatur D ichte Statisti k Start Festkörper Sonstige C 22 g/cm3 1.0546 NEIN Wprowadzić gęstość cieczy pomiarowej (aktualny punkt menu miga). Wartość cyfry zostanie zmieniona. albo albo Wybór zmienianej pozycji, aktywna pozycja każdorazowo miga. Potwierdzić wybór.
Parametr 06 Start Po wprowadzeniu parametrów interfejs użytkownika wagi zostaje przełączony automatycznie na oznaczanie gęstości. Dichte M6 01 02 03 04 05 06 Proz edur Flüssigkeit Temperatur D ichte Statisti k Start 27.3.05 Dichte In L u f t w ie g e n L e g e n S ie e in O b je k t [ E n te r ] 0.0001 g 0% 27.3.05 Wybór parametru „06 Start” powoduje przejście do trybu oznaczania gęstości i wyświetlenie wyświetlacza graficznego.
27.3.05 0% 27.3.05 0% 27.3.05 0% Dichte In F lü s s . w ie g e n L e g e n S ie e in O b je k t [ E n te r ] 4.9986 g 100% Dichte In F lü s s . w ie g e n L e g e n S ie e in O b je k t [ E n te r ] 0.000 g 100% Dichte In F lü s s . w ie g e n L e g e n S ie e in O b je k t [ E n te r ] 4.4177 g 100% Dichte 27.3.05 W 1=4 .9986 W 2=4.4177 D=0.9984 ... u m f o r t z u s e t z e n [ U n it s ] 0% 8.
Powrót do trybu ważenia: 29.12.04 Funktionen M0 Wiegen M1 Zählen M2 Kontrollwägen M3 Dosierung M4 Prozentwägen M5 Tierwägen M6 Dichte Wiegen 15.10.01 Ustawić kursor (►) w punkcie „M0 Ważenie”. 13:47:32 0.0000 Przegląd wskaźnika: 6 5 4 3 Dichte 27.3.05 W 1=4 .9986 W 2=4.4177 D=0.9984 ... u m f o r t z u s e t z t e n [ U n it s ] 0% 8.5912 g/ cm3 2 100% 1 1. 2. 3. 4. 5. 6.
5 Oznaczanie gęstości cieczy Przygotować wagę w sposób opisany w rozdz. 2 „Instalacja zestawu do oznaczania gęstości”. Przykład: PLS/PLJ Przykład: ALS/ALJ Ö Uchwyt termometru umieścić na krawędzi szklanej menzurki. Ö Zawiesić termometr Ö Wlać ciecz pomiarową do menzurki szklanej. Wysokość napełnienia powinna wynosić ok. ¾ pojemności. Ö Tak długo regulować temperaturę cieczy pomiarowej, aż będzie ona stała. Ö Postawić gotową menzurkę szklaną.
noKK Ö Po wyświetleniu na wyświetlaczu komunikatu błędu „ ” z boku stojaka należy zamocować dodatkowe obciążniki w celu kompensacji masy zdjętej płytki wagi.
5.1 Model KERN ALS/ALJ/PLS/PLJ Przycisk Wyświetlacz Opis Włączyć wagę, wykonywana jest samodiagnoza wagi. Odczekać, aż zostanie wyświetlony wskaźnik stabilizacji i wskaźnik zera wagi. albo 28 Wybór menu: (w zależności od modelu) Nacisnąć przycisk TARE, na wyświetlaczu zostaną wyświetlone poziome linie, w czasie wyświetlania nacisnąć przycisk F. Zostanie wyświetlona pierwsza funkcja „Add” lub „Pieces”.
00000.000g W trakcie pierwszego uruchomienia na wyświetlaczu wyświetlane są tylko zera. 00009.998g Jeżeli oznaczenie gęstości było już przeprowadzane, wyświetlana jest objętość ostatnio używanego wypornika. Wprowadzanie objętości wypornika (patrz wytłoczenie na górnym haku, dane w cm3np. 9,9984 cm3): 00000.000g 00009.000g 00009.998g Za pomocą przycisku ON/OFF wybrać zmienianą pozycję, aktywna pozycja każdorazowo miga. Za pomocą przycisku F zmienić wartość cyfry. Potwierdzić wprowadzoną wartość.
Określenie masy wypornika w powietrzu Zawiesić wypornik w środku, pomiar odbywa się bez menzurki szklanej. 10.256 g Odczekać, aż wskazanie masy przez wagę będzie stabilne. Po naciśnięciu przycisku PRINT zostaje zapamiętana masa wypornika w powietrzu. Określenie masy wypornika w cieczy badanej. LQADL Zdjąć wypornik. Menzurkę szklaną z cieczą pomiarową umieścić na środku podstawki. Zanurzyć wypornik w cieczy pomiarowej i zawiesić na stojaku. Wypornik powinien być zakryty cieczą pomiarową ok. 10 - 15 mm.
g Odczekać, aż wskazanie masy przez wagę będzie stabilne. Po naciśnięciu przycisku PRINT zostaje zapamiętana masa wypornika w cieczy badanej. F 0.925 g Gęstość cieczy (ρ) jest automatycznie obliczana i wyświetlana na wyświetlaczu [ g/cm3 ]. 9.563 Wyjście danych na interfejs szeregowy RS 232. Wynik wydawany jest w g/cm3. Zdjąć próbkę, wynik pomiaru jest wyświetlany w dalszym ciągu. Powrót do trybu ważenia za pomocą przycisku TARE.
5.2 Modele KERN ALJ..N/ALS..N Realizacja: . Tak często naciskać przycisk UNIT, aż zostanie − Nacisnąć przycisk wyświetlona funkcja oznaczania gęstości cieczy „F7 d_Li”. Ø − Zatwierdzić, naciskając przycisk PRINT. Waga znajduje się teraz w trybie oznaczania gęstości cieczy. Wskazanie „vol” oznacza żądanie wprowadzenia objętości korpusu (wypornika) szklanego (patrz wytłoczenie na haku górnym). Wprowadzić tyle miejsc po przecinku, ile wymaganych jest przez wagę.
W celu określenia masy korpusu (wypornika) szklanego w powietrzu należy zawiesić go na środku. Pomiar odbywa się bez menzurki szklanej. − Odczekać, aż wskazanie masy przez wagę będzie stabilne. Po naciśnięciu przycisku PRINT zostaje zapamiętana masa wypornika w powietrzu. − Wyświetlenie symbolu LoAd L na wyświetlaczu - żądanie określenia masy korpusu (wypornika) szklanego w cieczy badanej. − Wyjąć korpus (wypornik) szklany. − Menzurkę szklaną z cieczą próbną umieścić na środku podstawki.
− Odczekać, aż wskazanie masy przez wagę będzie stabilne. Po naciśnięciu przycisku PRINT zostaje zapamiętana masa wypornika w cieczy badanej. − Gęstość cieczy jest automatycznie obliczana i wyświetlana na wyświetlaczu [ g/cm3 ]. Aby uniknąć błędów jednostki miary, przed wynikiem znajduje się litera F. Wskazówka: Sprawdzić, czy pęcherzyki powietrza przylegają do korpusu (wypornika) szklanego. W trakcie pomiaru mogą one powodować błędy. Zdjąć próbkę, wynik pomiaru jest wyświetlany w dalszym ciągu.
5.3 Model KERN ALT, PLT Przycisk Wyświetlacz 29.12.04 Einstellungen P 8 01 Zählen 1 02 Kontrollwägen 0 1 03 Dosieren 04 Prozentwägen 1 05 Tierwägen 0 06 Dichte 1 07 Rezeptieren 0 08 Statistik 0 Opis a k tiv g e s p e rrt A k tiv A k tiv G e s p e rrt A k tiv G e s p e rrt G e s p e rrt 29.12.
Parametr 02 Objętość wypornika Wprowadzanie objętości wypornika (patrz wytłoczenie na górnym haku, dane w cm3 np. 10,085 cm3): Dichte M6 01 02 03 04 Proz edur S enkkörper vol . Statisti k Start Flüssig. 1.00000 NEIN g/cm3 Aktualny punkt menu miga. Wartość cyfry zostanie zmieniona. albo Wybór zmienianej pozycji, aktywna pozycja każdorazowo miga. albo Dichte M6 01 02 03 04 Proz edur S enkkörper vol . Statisti k Start Flüssig. 10 .0850 NEIN cm3 Zatwierdzić swoje ustawienie.
Określenie masy wypornika w powietrzu 27.3.05 Dichte In L u f t w ie g e n S e n k k ö r p e r a n h ä n g e n [ E n te r ] 0 0% 0.0000 g 100% KERN PLT: Odczekać, aż zostanie wyświetlony wskaźnik stabilizacji i wskaźnik zera wagi. Zawiesić wypornik w środku, pomiar odbywa się bez menzurki szklanej. 27.3.05 0% 27.3.05 0% ALS/PLS-A01-BA-pl-0815 Dichte In L u f t w ie g e n S e n k k ö r p e r a n h ä n g e n [ E n te r ] 24.9617 g 100% Dichte In F lü s s .
Określenie masy wypornika w cieczy badanej 27.3.05 0% Dichte In F lü s s . w ie g e n S e n k k ö r p e r a n h ä n g e n [ E n te r ] 0.0000 g 100% KERN ALT: Zdjąć wypornik. Menzurkę szklaną z cieczą badaną umieścić na środku podstawki. Zanurzyć wypornik w cieczy pomiarowej i zawiesić od góry na uchu do zawieszania. Wypornik powinien być zakryty cieczą badaną ok. 10 - 15 mm. KERN PLT: 27.3.05 0% Dichte In F lü s s . w ie g e n S e n k k ö r p e r a n h ä n g e n [ E n te r ] 14.
Zdjąć próbkę względnie wypornik, wynik pomiaru jest wyświetlany w dalszym ciągu. Chcąc uruchomić nowy cykl pomiarowy, należy nacisnąć przycisk UNIT. Wyjście danych na interfejs szeregowy RS 232. Wynik wydawany jest w g/cm3. Powrót do trybu ważenia: 29.12.04 Funktionen M0 Wiegen M1 Zählen M2 Kontrollwägen M3 Dosierung M4 Prozentwägen M5 Tierwägen M6 Dichte Wiegen 15.10.01 Ustawić kursor (►) w punkcie „M0 Ważenie”. 13:47:32 0.0000 Przegląd wskaźnika: 6 5 4 3 27.3.05 Dichte W 1=24 .9617 W 2=14 .
6 Tabela gęstości wody * Gwiazdka oznacza, że cyfra po lewej stronie przecinka została pomniejszona o 1. Tabela z książki: M. Kochsiek, M. Gläser „Massebestimmung” (Oznaczanie masy).
7 Zalecenia • Do utworzenia powtarzalnej wartości średniej koniecznych jest kilka pomiarów gęstości. • Próbkę/korpus (wypornik) szklany/menzurkę szklaną odporne na rozpuszczalniki należy odtłuścić. • Szalki na próbki/korpus (wypornik) szklany/menzurkę szklaną należy regularnie czyścić, nie dotykać rękami zanurzanej części. • Próbkę/korpus (wypornik) szklany/pincetę po każdym pomiarze należy osuszyć. • Wielkość próbki należy dopasować do szalki na próbki (idealna wielkość próbki > 5 g).
