Instructions

Versterkte stroom
11
Op de 11e dag krijg je een belangrijk com-
ponent van je kalender: de transistor. De
transistor heeft drie aansluitingen, die je niet
mag verwarren. Ze worden emitter (E), basis
(B) en collector (C) genoemd. Overigens
is de afkorting C afkomstig van de Engelse
spelling (collector). De emitter moet op de
negatieve pool van de batterij worden aan
-
gesloten. Hiervoor moet de platte, gelabelde
zijde van de transistor naar links wijzen.
Het experiment toont het typische gedrag
van een transistor. Als de drukknop nog
steeds open is, zal de groene led dimmen
maar de rode zal zeer helder zijn. Als je op
de knop drukt, gaat de rode led uit.
Transistors
De transistor in je experiment bevat
een kristal van silicium. Silicium (Si)
is in grote hoeveelheden aanwe
-
zig in normaal kwartszand (kwarts
= siliciumoxide). Het behoort tot
de halfgeleiders, dat wil zeggen
tot de stoffen die de elektrische
stroom noch goed geleiden, zo
-
als metalen, noch goed isoleren,
zoals glas of rubber. Om een
zeer specifieke geleidbaarheid
te bereiken, worden minimale
hoeveelheden andere stoffen aan
het zuivere silicium toegevoegd.
Afhankelijk van de aard van deze
stoffen wordt N-silicium of P-silici
-
um verkregen. Er zijn drie lagen in
je transistor: NPN. Andere typen
hebben een verschillende volgorde
van lagen, namelijk PNP. Ze wer
-
ken op dezelfde manier, maar met
een andere stroomrichting.
Transistors zijn belangrijke com
-
ponenten op alle gebieden
van elektronica, in
radio‘s en televisies, maar ook
in smartphones en computers.
Transistors zijn overal ingebouwd.
Daarom loont het om precies
te begrijpen hoe een transistor
werkt.
Bekijk je transistor eens goed. Er
is een opschrift: BC547B. Met
deze aanduiding kun je precies
de juiste transistor bestellen, die
overigens door verschillende be
-
drijven wordt gemaakt. Of je kunt
op het internet zoeken naar het
gegevensblad van dit type. Daar
-
op staan veel eigenschappen en
meetwaarden die gedeeltelijk
alleen door professionals worden
begrepen. Kort samengevat:
deze NPN-transistor is bestand
tegen een spanning van 50V en
een stroom van 100 mA. En het
kan de stroom minstens 200 keer
versterken.
De transistor gedraagt zich als een
schakelaar. Een kleine stroom door de
basisaansluiting veroorzaakt dat een
grote stroom wordt ingeschakeld door
de collectoraansluiting. Maar als je de
basis en de emitter via de knop verbindt
of de groene led verwijdert, gaat de rode
led ook uit.